Ωδή στον Μπέιν

 

Ξαναείδα το τελευταίο Μπάτμαν και βασικά προσπαθούσα να σκεφτώ κάτι να γράψω μιας και η αλήθεια είναι ότι το λάτρεψα ακόμα περισσότερο, αλλά όπως συμβαίνει τις περισσότερες φορές κάπου κολλάς και δεν ξέρεις τι να γράψεις. Και εκεί που καθόμουν και κοίταζα το ταβάνι, γνωστή τακτική σε στιγμές φαντασιακής ξηρασίας, ξάφνου περνά μια μύγα και άλλη μία και μετά από λίγο τρίτη τέταρτη πέμπτη έκτη, κανονική επίθεση. Λες και ο άρχοντας των μυγών έστελνε ένα σημάδι. Ναι, για τον Βεελζεβούλ, θα γράψω, για τον σατανά και το κακό.

Και ποιος καλύτερος για να κάνεις τη σύνδεση με τον Μπάτμαν από τον Μπέιν, τον απόλυτα πιο ολοκληρωμένο κακό, των τελευταίων Μπάτμαν. Ναι ρε δεν ήταν ο Τζόκερ, η ερμηνεία του Λέτζερ έγινε πιο δυνατή από τον χαρακτήρα ενώ η αποτύπωση του Μπέιν από τον ηθοποιό που τον υποδύθηκε, που ανάθεμα και αν ξέρω ποιος ήταν αποτυπώνει έναν ολοκληρωμένο χαρακτήρα αλλά δεν τον ξεπερνά.

Ο Μπέιν σε μια στιγμή της ταινίας λοιπόν, λέει μια μυθική ατάκα, εξηγώντας στον αστό Μπρους Γουέιν, γιατί ο λάκκος ήταν η χειρότερη επίγεια κόλαση, λέγοντας πως για να υπάρχει πραγματική απελπισία πρέπει να υπάρχει ελπίδα. Αυτή η πουτάνα η ελπίδα, το δεξί χέρι της καταστολής, το αιώνιο αυτό κακό που πολύ σωστά ο Νίτσε ρώτησε εμάς τους έξυπνους ανθρώπους, χαζοί ήταν οι αρχαίοι Έλληνες που την άφησαν μέσα στο κουτί ; Όμως είναι πραγματικά τόσο εύκολο να αποδεχτούμε ότι η ελπίδα είναι κακό ; 

Και για να είμαστε ποιο δίκαιοι γιατί αποδεχόμαστε πως ο τύραννος Βεελζεβούλ είναι κακός  ; Στον Φάουστ ο Μεφιστοφελής συστήνεται σαν την δύναμη που από καταβολής χρόνων επιζητά το κακό αλλά το μόνο που καταφέρνει είναι να φέρνει το καλό και πιο συγκεκριμένα την πρόοδο. Σκεφτείτε την επιστημονική πρόοδο που έγινε στο όνομα του σατανά ενόσω ο κλήρος λασπολογούσε αποδίδοντας την πρόοδο στην δαιμονική ανάγκη του ανθρώπου για πρόοδο, ροή των πραγμάτων, ροή της ιστορίας. Σκεφτείτε όλες αυτές τις δαιμονικές υδρορροές στους καθεδρικούς που εν ονόματι του κλήρου δαιμονοποιούν κάθε είδους ροή, από την γυναικεία περίοδο μέχρι την ιστορική εξέλιξη, μην πούμε για την θεωρία της εξέλιξης. Καλά όχι και κάθε είδους ροές, τις κεφαλαιακές για παράδειγμα δεν τις δαιμονοποιεί, ίσα ίσα τις ενστερνίζεται.

Αλλά η αλήθεια είναι ότι χάνομαι ήδη από το θέμα μου, τον Μπέιν. Νομίζω ότι δεν πρέπει να του αποδοθεί λοιπόν ο χαρακτηρισμός του κακού αλλά πολύ περισσότερο της ελπίδας. Να εξηγηθώ, ο κόσμος δεν μπορεί να νοείται σαν δυϊκός. Καλό-κακό, πνεύμα-ύλη, γιν και γιεν και άλλα δίπολα. Νομίζω υπάρχει και μια τρίτη πτυχή στον κόσμο. Τα Σύμβολα και τα αρχέτυπα. Η ελπίδα σαν κάτι τέτοιο λειτουργεί, σαν κάτι που ενώνει το δίπολο, σαν τον δεσμό που κάνει την ιστορία να κινείται. Αυτό πρέπει να αποδοθεί και στην ελπίδα και στον Μπέιν, ο ρόλος του δεσμού.

Ναι, η ελπίδα λειτουργεί στην παρούσα φάση ως κατασταλτικός μηχανισμός άρα ως δεινό και αυτό γίνεται γιατί η διαφθορά των σημερινών κοινωνιών δεν αφήνει τους ανθρώπους να κατανοήσουν την ελπίδα και το κάνει με βασικό εργαλείο την υπόσχεση. Το ίδιο κάνουν και οι σημερινές μεγάλες θρησκείες, τα σύγχρονα θρησκευτικά μοντέλα και όταν μιλάμε για σύγχρονα μιλάμε από τη γέννηση της εκκλησίας και μετά, υπόσχονται αιώνια ζωή, υπόσχονται τα ουρί του παραδείσου δεν αφήνουν τους ανθρώπους να ελπίζουν, δεν υπάρχει άγνοια για τον θάνατο υπάρχει μερική βεβαιότητα για τους πιστούς κάτι που τους αποτρέπει από τον φόβο του θανάτου και τους επιφέρει τον φόβο του να ζούνε παράλογα με τις επιταγές των θεσμών. Το ίδιο κάνουν και τα κράτη, το ίδιο κάνουν και οι αστοί δημιουργώντας την ωραία ψευδαίσθηση του μικροαστού από το μεταπολεμικό κοινωνικό συμβόλαιο και μετά. Υπόσχονται σπορ αμάξια, επαύλεις και άλλα και δεν αφήνουν τους ανθρώπους να ελπίζουν για το καλύτερο, αφήνουν τους εργάτες να το αγγίζουν που και πού και να αλλοτριώνονται πιο εύκολα από αυτό. Για αυτό τον λόγο ο αντίπαλος είναι κακός, ο Σατανάς είναι κακός γιατί η ελπίδα δεν αντικατοπτρίζει την ελπίδα για πρόοδο των καταπιεσμένων αλλά την ελπίδα για συντήρηση των προνομιούχων. Στην προ Χριστού εποχή όπου δεν υπήρχε η υπόσχεση οι άνθρωποι δεν φοβόντουσαν τη ζωή αλλά το θάνατο. Ο Διόνυσος έκανε τα ταξίδια του στην Ασία και έφτιαχνε παντού αμπελώνες για τον οίνο τον απαραίτητο, υπήρχε ο Ζωροάστρης, υπήρχε ο Κομφούκιος, ο αντίπαλος δεν ήταν κακός γιατί υπήρχε η ελπίδα και όχι η υπόσχεση, η decadence δεν είχε διεισδύσει τόσο πολύ στις καρδιές των ανθρώπων όπως τώρα. Τέλοσπάντων διαβάστε Νίτσε βασικά και την ανταρσία των αγγέλων του Άνατολ Φρανς μετά, τα γράφουν και καλύτερα και εγώ φεύγω από το θέμα μου .  

Να επιστρέψω στον Μπέιν όπου επωμίζεται το ρόλο του κακού για να ξαναεπέλθει η ελπίδα στα μάτια των ανθρώπων του Γκόθαμ. Ο πραγματικός κακός είναι το ίδιο το Γκόθαμ, σε κάθε Μπάτμαν ήταν. Ίσως είναι ο μοναδικός ήρωας που τονίζει κάθε λίγο και λιγάκι πως αν το Γκόθαμ ήταν καλό εκείνος δεν θα χρειαζόταν. Ναι ο Μπάτμαν, είναι απείρως συμβολικός, κάθε ταινία ήταν, ακόμα και αυτό ήταν συμβολικό. Ακόμα και τα κιτρινόμαυρα της ομάδας του Γκόθαμ συμβολίζουν το έκτρωμα που λέγεται αναρχοκαπιταλισμός. Για αυτό λοιπόν επειδή τα ετερώνυμα έλκονται (ακόμα και μια δαπίτισα μπορεί να ερωτευτεί αναρχικό ) κάποιος πρέπει να παίζει το ρόλο του δεσμού. Συνήθως μέχρι τώρα όταν οι καταπιεσμένοι πρόσεχαν τις αλυσίδες τους υπήρχε η ελπίδα να τους ενώσει με την ουτοπία. Και αυτό κάνει ο Μπέιν στην ταινία. Ενώνει τον λαό του Γκόθαμ όπου μέσα στην πλήρη διαφθορά έχει γίνει τόσο ατομιστής όπου έχει αποξενωθεί από τον ίδιο του τον εαυτό αλλά και το σύμβολο που θα του το έδειχνε αυτό, τον Μπάτμαν. Ναι εδώ έχουμε αυτό το παράδοξο, δεν ενώνεται το καλό με το κακό με ένα σύμβολο όπως γίνεται στο δεύτερο σκοτεινό ιππότη με τον Χάρβεΐ Νεντ και όπως γίνεται συνήθως αλλά είναι το κακό, δηλαδή ο Μπέιν που ελευθερώνει τον λαό του Γκόθαμ και τον ενώνει με το σύμβολό του, τον Μπάτμαν. 

Για αυτό νομίζω ότι πρέπει να μνημονεύεται αυτή η ταινία περισσότερο από την δεύτερη. Γιατί είναι πραγματικά απόλυτα ιδιοφυής και προσεγγίζει το πραγματικό πρόβλημα του καιρού μας, την πουτάνα την απούσα τώρα κακιά ελπίδα. Αλλά αυτό μπορεί να το κάνει κάθε χάπι έντ (αυτό καλύτερα από όλα ) να καταδείξει όμως το ρόλο της υπόσχεσης σε όλο αυτό λίγες και να το κάνει ένας κακό ακόμα λιγότερες. οπότε λοιπόν νομίζω πως και ο Μπέιν πρέπει να μπει στο κάδρο μιας ενδεχόμενης επανάστασης όχι υπό το πρίσμα μιας μηδενιστικής αντίληψης αλλά περισσότερο μιας  αντίληψης συμπόνιας προς τον κακό. Άλλωστε το είπαν και οι Stones .